سنگ گرانیت مشکی نوعی سنگ آذرین است که عمدتاً از کوارتز، میکا و فلدسپات تشکیل شده است. این نوع سنگ به‌دلیل رنگ سیاه تیره خود شناخته شده است و اغلب در کاربردهای ساختمانی و معماری مانند میز، کفپوش و بناهای تاریخی استفاده می‌شود.
گرانیت سیاه بسیار بادوام است، در برابر گرم‌شدن مقاوم است و معمولا دارای یک روکش صیقلی است که ظاهری براق و ظریف به آن می‌دهد. همچنین، به‌دلیل نیاز به نگهداری کم و مقاومت بالا معمولاً در محوطه‌سازی و سازه‌های تزئینی در فضای باز استفاده می‌شود.
سنگ گرانیت مشکی چه فرقی با گرانیت سفید دارد؟
تفاوت اصلی سنگ گرانیت مشکی و سنگ گرانیت سفید در رنگ آن‌هاست. زمینه گرانیت سیاه، مشکی یا طوسی تیره است و رگه‌ها و لکه‌های داخل آن به رنگ‌های مختلف از جمله سفید هستند. در مقابل، زمینه گرانیت سفید، به رنگ سفید و یا طوسی روشن است و لکه‌ها و رگه‌های داخل آن مشکلی و یا به رنگ تیره هستید.
دلیل تفاوت این دو نوع سنگ این است که گرانیت سفید عمدتاً از کانی‌های کوارتز و فلدسپات تشکیل شده است که به آن رنگ روشن می‌بخشد. از سوی دیگر، سنگ گرانیت مشکی حاوی مواد معدنی مانند میکا و آمفیبول است که رنگ تیره‌تری به آن می‌دهد. مقدار و نوع مواد معدنی موجود در سنگ، رنگ نهایی آن را تعیین می‌کند.
این تفاوت در مواد سازنده می‌تواند منشاء تفاوت‌های عملکردی زیر در سنگ گرانیت مشکی باشد:
- این سنگ نور را به خود جذب کرده و منعکس نمی‌کند.
- لکه‌ها و آلودگی‌های روی سطح را کمتر نشان می‌دهد.
سنگ گرانیت مشکی چطور تشکیل می‌شود؟
سنگ گرانیت مشکی از طریق خنک‌شدن و انجماد آهسته ماگما یا گدازه در زیر سطح زمین تشکیل می‌شود. با سردشدن، سنگ مذاب جامد می‌شود و کریستال‌هایی از کانی‌های مختلف مانند کوارتز، فلدسپات و میکا را که دور هم جمع‌شده‌اند، می‌سازد. این مواد معدنی با هم ترکیب می‌شوند تا الگوهای خال‌دار و رگه‌های مشخصی را که مشخصه گرانیت است، بسازند.
سرعت سردشدن و ترکیب مواد معدنی موجود در ماگما، بافت، طرح و رنگ نهایی گرانیت سیاه را تعیین می‌کند. فرآیند تشکیل گرانیت میلیون‌ها سال طول می‌کشد و شامل ترکیبی از گرما، فشار و واکنش‌های شیمیایی در زیر سطح زمین است.
انواع سنگ گرانیت سیاه
سنگ‌های گرانیت سیاه را می‌توان از نظر ویژگی‌های مختلفی دسته‌بندی کرد. با این حال، دسته‌بندی رایج موجود در ایران، بر اساس شهری است که گرانیت از آن استخراج شده است. بر این اساس گرانیت مشکی به دسته‌های زیر تقسیم می‌شود:
گرانیت مشکی نظنز
این نوع سنگ گرانیت مشکی از شهر نطنز در نزدیکی شهر اصفهان استخراج می‌شود. گرانیت مشکی نطنز بهترین و گران‌قیمت‌ترین گرانیت ایران است که از سایر گرانیت‌های استخراج‌شده از سایر معادن استحکام بیشتری دارد. زمینه این سنگ معمولا مشکلی تا دودی تیره است و رگه‌ها و لکه‌های سفیدی دارد.
گرانیت مشکی پیرانشهر
پیرانشهر در آذربایجان غربی قرار داشته و دارای معادن سنگ گرانیت است. سنگ‌های استخراج‌شده از این معادن دارای مقاومت حرارتی بسیار بالایی هستند و همچنین، به‌راحتی دچار خط و خش نمی‌شوند. این سنگ‌ها با نام تجاری «گرانیت بلک چری» شناخته شده و جذب آب بسیار کمی هم دارند.
گرانیت مشکی تویسرکان
سنگ‌های گرانیت مشکی استخراج‌شده از معادن تویسرکان، مشکی پرکلاغی هستند و به آن‌ها اشک چشم نیز گفته می‌شود. از آنجا که این سنگ بسیار آیینه‌ای است، تنها می‌توان در آتلیه از آن عکس گرفت. دانه‌های موجود در زمینه، مشکی، طوسی و محو هستند. سنگ گرانیت تویسرکان نیز گران‌قیمت و صادراتی است.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی سنگ گرانیت مشکی
ترکیب شیمیایی سنگ گرانیت مشکی می‌تواند متفاوت باشد، اما معمولاً حاوی حدود 60-70٪ سیلیس (SiO2)، 10-20٪ اکسید آلومینیوم (Al2O3) و مقادیر کمتری از سایر مواد معدنی مانند اکسید آهن، اکسید منیزیم و اکسید کلسیم است.
ویژگی‌های فیزیکی گرانیت سیاه شامل چگالی بالا (معمولاً بین 2.6 تا 2.8 گرم بر سانتی‌متر مکعب) و سختی بالا (معمولاً از 6 تا 7 در مقیاس Mohs) است. همچنین، دارای تخلخل کم است که در برابر لکه‌شدن و جذب آب مقاومت می‌کند.
از نظر ظاهری، گرانیت سیاه اغلب دارای بافت ریز است و ممکن است حاوی کریستال‌های کوچک کوارتز و فلدسپات باشد. به‌دلیل دوام و ظاهر زیبا، معمولاً در کانترها، کفپوش‌ها و روکش دیوارها استفاده می‌شود.
کاربردهای سنگ گرانیت سیاه
سنگ گرانیت سیاه به‌دلیل دوام و ظاهر زیبا، معمولاً در کانترها، کفپوش‌ها و روکش دیوارها استفاده می‌شود. همچنین، چگالی و سختی بالا، آن را برای مکان‌های پرتردد مانند راهرو مناسب می‌کند، زیرا در برابر خراشیدگی و سایش مقاوم است.
علاوه بر این، تخلخل کم آن، که سنگ را در برابر لکه‌شدن و جذب آب مقاوم می‌کند، گرانیت سیاه را به گزینه‌ای کاربردی برای سطوح آشپزخانه و حمام تبدیل می کند.
این سنگ به‌دلیل داشتن رنگ تیره و لوکس‌بودن، گزینه‌ای محبوب برای کاربردهای مسکونی و تجاری محسوب می‌شود.